این روستا در دهستان خرمدشت قرار دارد و براساس سرشماری مرکز آمار ایران در سال ۱۳۸۵، جمعیت آن ۱۵۰۰ نفر (۲۰۰خانوار) بوده‌است.

جاذبه های روستای ده علی:

امامزاده زیدبن علی «ع»

این امامزاده در دهستان ده‌علی (خرمدشت) که در ۲۸ کیلومتری شمال کوهبنان واقع است قرار دارد. امام زاده زیدبن علی با شش واسطه به امام علی‌(ع) می­رسد که عاقبت به دست جاسوسان خوارج در روستای ده­علی به شهادت رسید. بدنش در این روستا مدفون و سر مبارک او را در بم نزد حاکم آن­جا به طمع اخذ جایزه بردند و سرانجام در باغی دفن شد که امروزه زیارتگاه دوستداران اهل بیت (ع) در بم است.

حمام ده علی

حمام عمومی روستای ده علی از توابع کوهبنان کرمان نمونه ای از قدیمی ترین حمام های ایران است که با تبعیت از معماری سنتی این منطقه ساخته و اکنون چون گنجی در میان آوار فراموشی مدفون می شود.

دشت ریواس

هر ساله با آغاز فصل بهار، رویش گیاه ریواس در مسیر جاده روستای خرمدشت به سمت شهر کوهبنان آغاز می شود و منطقه وسیعی از بیابان های خرمدشت را در بر می گیرد و موجب می شود بی بدیل ترین مناظر و چشم اندازهای بکر و طبیعی در این مسیر به وجود آید.

قلعه تاریخی ده علی

قلعه ده علی مربوط به دوره صفوی است و در شهرستان کوهبنان، بخش مرکزی، دهستان خرمدشت، روستای ده علی واقع شده و این اثر در تاریخ ۷ اسفند ۱۳۸۶ با شمارهٔ ثبت ۲۱۴۹۰ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

منزل آل طاها در دهستان خرمدشت

تعزیه خوانی عاشورا

عزاداری سنتی اهالی دهستان خرمدشت

چون این روستای کوچک با سابقه طولانی 20 قنات و چشمه دارد و از نظر قدمت آن هم استناد می شود به قبوری که مربوط به اوایل ظهور اسلام است چون اموات را رو به بیت المقدس قبله نخستین دفن گردیده اند. لهجه مردمان این روستا متأثر از استان یزد می باشد چون رفت و آمد مردم به استان یزد بیش تر از استان کرمان است.

در بیان و گفت و گو با افراد مسن ساخت اولیه این روستا را به دست سه برادر می گویند که این سه برادر سه روستا به نام: 1- هندگوئیه 2- کهن 3- دهنو که هرسه در موازی یکدیگر قرار گرفته اند می دانند.

و نیز از گدازه ها و مخروط هایی که در اطراف بعضی از تپه ها و کوه ها وجود دارد چنین به نظر می آید که در قدیم در اطراف این روستا کوه های آتشفشان نیز بوده است و نیز می گویند زلزله ای شدید یک دفعه این روستا را کلاً تخریب نموده است.

از صنایع دستی عمده و مشهود ا ین روستای کوچک گلیم بافی، چادرشب، قالی بافی، خورجین بافی، کیسه حمام و کرباس بوده است.

و در این روستا برج ها بوده است برای حفاظت و نگهبانی از روستا که در اثر حوادث طبیعی تخریب شده و بعضاً بقایای آنان موجود است که در تصاویر آمده است و این برج ها با کانال ها با یکدیگر مرتبط بودند که در مواقع ضروری بتوانند به کمک هم روستا را حفاظت نمایند و جالب آن است که وسیله ارتباطی بین این برج ها و تعدادی قوطی ها بوده که با نخ که از موی بزرگ درست می شده با حرکت آن ها یکدیگر را مطّلع می ساختند.

مراسم عزاداری نیز همانند شهرستان کوهبنان است به جز یک مراسم که در عرف عامیانه به آن سنگ زنی می گویند که متأسفانه اطلاعات زیادی از سابقه و نحوه ی برگزاری این مراسم به دست آورده نشد. از این گونه مراسم فقط در قوچان مشهد و درگز وجود دارد که توسط زائران امام هشتم به این روستا وارد شده است.

منبع:

کتاب تاریخ فرهنگ محلی کوهبنان نوشته فاطمه بیگم روح الامینی

اثر گروه موسیقی محلی کرمانی «اَفتو» به سرپرستی محمدرضا سیدی

اداره میراث فرهنگی گردشگری و صنایع دستی شهرستان کوهبنان

محمدی کوهبنانی

یلدا از سنت‌های اصیل و ماندگار ایرانی است که از دل روزهای سخت و پر فراز و نشیب گذشته به عصر حاضر رسیده است.

دقیق مشخص نیست که یلدا دقیقا از کی و از کجا وارد فرهنگ ما شده، اما آنقدر اهمیت داشته که نسل به نسل گذشته و هرسال هم تقویت شده است.

اگر چه گذشت زمان برخی آداب‌ و سنن را تغییر داده و آینده این سنت کهن هم دست خوش تغییرات زیادی خواهد شد، اما خوب است بدانیم در گذشته‌ها مناطق مختلف چه آیینی را برگزار می‌کردند، امروز به شهرستان کوهبنان و آداب‌ورسوم ساعات آخر پاییز در آن می‌پردازیم.

حافظ خوانی شب یلدا در کوهبنان

بسیاری از سنت‌های یلدا در حال کم‌رنگ شدن است.

در همین راستا محمد بهسرشت در گفت‌وگو با خبرنگار فارس کوهبنان گفت: در گوشه‌گوشه ایران، برای شب یلدا به‌عنوان یکی از شب‌های آیینی و سنتی ایرانی، رسم و رسومی وجود دارد که از پیشینیان و مردمان بومی آن منطقه به جا مانده است.

وی ابراز داشت: آداب‌ و رسوم یلدا در کوهبنان پیشینه‌ای دیرینه و‌ کهن دارد و اهالی این مناطق رسوم قدیمی شب چله را هنوز زنده نگه داشته‌اند تا به نسل‌های بعدی انتقال بدهند.

وی بیان داشت: در گذشته نه‌چندان دور در آستانه شب یلدا خانم‌های محله و طایفه، در خانه‌ی بزرگ طایفه حضور پیدا می‌کردند تا در راستای پخت شیرینی محلی شب یلدا، تهیه آجیل، بریدن رشته برای پلو شب یلدا اقدام  کنند ولی این رسم‌ها امروز به فراموشی سپرده شده است و دیگر خبری از آن آجیل و شیرینی خوش طعم محلی نیست.

فرهنگی بازنشسته کوهبنانی ابراز داشت: یکی از رسوم شب یلدا در ابتدا قرائت چند صفحه از قرآن کریم و همچنین اشعار به‌ویژه شاهنامه‌‌ خوانی است که موجب برکت عمر و زندگی می‌شود.

وی یادآور شد: بزرگترها از فرصت به‌دست آمده بهره می‌برند و علاوه بر خواندن اشعاری از دیوان حافظ، سعدی و شاهنامه فردوسی به توضیح و تشریح اشعار مبادرت می‌ورزند و خود را برای چله بزرگ و کوچک، سرمای شدید و یخبندان زمستان به همراه بارش باران و برف مهیا می‌کنند.

تولیدات کشاورزان سر سفره یلدا در کوهبنان

سفره‌های رنگین با محصول تولیدی کشاورزان منطقه کوهبنان

وی خاطرنشان کرد: یکی دیگر از آداب‌ و رسوم شب یلدا در کوهبنان در گذشته خوردن آجیل و تنقلاتی مثل دانه گندم برشته، سنجد، مویز، کشمش، نخود و غیره بوده که عموما از محصول تولیدی کشاورزان منطقه استفاده می‌شده است.

بهسرشت افزود: از قدیم رسم بر این بوده که کوهبنانی‌‌ها در شب یلدا به منزل بزرگ فامیل بروند و حین خوردن خوراکی به قصه‌ها، مثل‌ها، داستان‌ها و اشعار پدربزرگ‌ها و مادر بزرگ‌ها گوش بدهند که امروزه متاسفانه این رسوم به‌دلیل پیشرفت علوم و مهاجرت کوهبنانی‌ها به سایر نقاط کشور در حال کم‌رنگ شدن و فراموشی است.

وی تاکید کرد: از دیگر رسوم شب یلدا در گذشته و حال این است که بزرگترهای فامیل با گوسفندی که طی سال پروار کرده، قرمه درست می‌کنند.

بهسرشت بیان داشت: جالب‌تر این که اعضای خانواده هم از آبگوشت ویژه و هم نان چرب شده با روغن قرمه میل کرده و هم از قرمه بهره می‌برند و به همسایه‌های مجاور هم از این نوع غذا می‌دهند و در کنار آن سعی می‌کنند که از میوه انار هم بخورند.

بهسرشت ابراز داشت: استفاده از خوراکی‌های سنتی مانند رشته پلو، کماچ آتشی، قهوه و قاووت محلی هم در شب یلدا از گذشته‌های دور تا به امروز مرسوم بوده است.

در مورد سوغات کوهبنان بدانید

ورهمی خانواده‌ها در شب یلدا

دورهمی دوستانه و شام محبت در یلدا ی کوهبنان

در ادامه محمدجواد خالداری از همشهریان کوهبنانی گفت: کوهبنانی‌ها هم مثل بسیاری از مردم سایر نقاط کشور دو چله دارند؛ که شامل «چله بزرگ» و «چله کوچک» است، البته آغاز زمستان از شب یلدا است که حال‌وهوای خاص خود را دارد.

وی بیان داشت: در گذشته‌های دور غذای مرسوم در کوهبنان و در شب یلدا معمولاً کله‌پاچه بود که به آن شام محبت می‌گفتند.

شهروند کوهبنانی افزود: در گذشته نه‌چندان دور رسمی در کوهبنان پا برجا بود که موجب می‌شد شب یلدا کدورت‌ها از بین برود و جای خود را به صفا، صمیمیت، محبت و دوستی بدهد.

وی خاطرنشان کرد: اگر بین دو خانواده اختلافی بود در شب یلدا بزرگان فامیل آن دو خانواده‌ای را که با هم کدورت داشتند را به خانه خود دعوت می‌کردند و با خوردن شام محبت، صلح و صفا را برقرار می‌کردند.

خالداری ادامه داد: در گذشته کُشتی گرفتن، مچ‌اندازی، خواندن شعرها و آوازهای قدیم از جمله سرگرمی‌های شب یلدای کوهبنانی‌ها بود که امروزه به دست فراموشی سپرده شده است.

وی گفت: در گذشته نه‌چندان دور بسیاری از روستاییان یک گوسفند را در تابستان انتخاب می‌کردند و به‌خوبی از آن مراقبت می‌کردند تا که شب چله چاق و فربه شود، سپس آن را قربانی می‌کردند و در شب یلدا با گوشت خرد شده آن یک شام لذیذ مشهور به قرمه درست می‌کردند.

در ادامه فریبا امیری دبیر آموزش و پرورش نیز به خبرنگار فارس گفت: امروزه به‌دلیل شرایط خاص اقتصادی و فراوانی امکاناتی نظیر یخچال و فریزر در کمتر خانه کوهبنان در شب یلدا خبری از قرمه هست، البته به‌تازگی شویدپلو با ماهی به جای قرمه گوشت به غذاهای شب یلدا اضافه شده است.

وی ادامه داد: از جمله رسوم رایج دیگر شب یلدا در کوهبنان خواستگاری بوده که این مهم در گذشته مرسوم‌‌تر و با شکوه خاصی برگزار می‌شده است.

دبیر مدارس کوهبنان افزود: در گذشته نه‌چندان دور رسم بود که هدیه‌های عروس را در شب یلدا در سینی‌های مس می‌گذاشتند و چند نفر آن‌ها را روی سر گذاشته و با قرائت اشعار خاص به سمت خانه عروس حمل می‌کردند.

وی تاکید کرد: به قول مشهور برای عروس خانم  نشان می‌بردند و حلقه به دست او می‌کردند تا به قول محلی سنگ بر روی بافه بگذارند تا زمینه عقد و عروسی فراهم شود.

امیری بیان داشت: مردم کوهبنان در شب یلدا در کنار شب‌نشینی اعتقاد به خوردن میوه‌های خاصی دارند و در سفره شب یلدای آن‌ها عموماً هندوانه، انار، هویج محلی، سیب درختی، خیار سبز و غیره در کنار انواع و اقسام شیرینی‌های محلی و تنقلات به چشم می‌خورد.

وی ادامه داد: در شب یلدا استفاده از تنقلات جایگاه خاصی دارد به گونه‌ای که در گذشته از چند روز قبل زنان به صورت گروهی به بو دادن انواع تخمه، پسته، مغز بادام، گندم،کنجد، نخود و غیره مبادرت می‌‌کردند تا شبی شاد را داشته باشند ولی در حال حاضر بیشتر تنقلات شب یلدا را به صورت آماده خریداری می‌کنند.

بانوی فعال کوهبنانی گفت: در گذشته در شب یلدا هر فرد یک گردو را می شکست و بخت خود را امتحان می‌کرد، اگر گردو پوک بود، بسیار نگران می‌شد که ممکن است، درآمد زندگی وی طی سال کاهش پیدا کند و یا اتفاق خاصی برایش بیفتد.

وی خاطرنشان کرد: در حال حاضر از بهترین و زیباترین سنت‌های شب یلدا در این شهرستان پس از استقرار نظام مقدس جمهوری اسلامی تهیه سبدهای کالا، میوه و شیرینی و همچنین توزیع غذای گرم در بین خانواده‌های نیازمند است. مردم کوهبنان سعی می‌کنند نشاط و خوشحالی خود را در این شب تقسیم کنند.

توزیع نذورات شب یلدایی بین نیازمندان

سادات طغرالجرد پیشگام شناسایی افراد نیازمند

مناطق مختلف شهرستان کوهبنان آداب‌ و رسوم شب یلدا را متفاوت برگزار می‌کنند که بخش طغرالجرد یکی از موارد است.

سید مجتبی هاشمی از شهروندان طغرالجردی در این رابطه به خبرنگار فارس گفت: شب یلدا در طغرالجرد متفاوت‌تر از سایر نقاط کشور برگزار می‌شود، به‌گونه‌ای که از قرن‌های گذشته سلسله جلیل‌القدر سادات نسبت به شناسایی افراد نیازمند در منطقه اقدام می‌کردند.

وی خاطرنشان کرد: در گذشته بزرگان و سادات طغرالجرد تلاش می‌کردند که مردم منطقه را در شب یلدا به منازل خود دعوت کنند تا مردم یک شب در کنار هم به‌دور از کینه و تشریفات سپری کنند.

هاشمی ابراز داشت: یک هفته مانده به شب یلدا با توجه به نذورات جمع‌آوری شده چندین گوسفند چاق توسط بزرگان که در جمع مردم اعتبار داشتند خریداری و قرمه مخصوص پخت و شب قبل از یلدا در بین خانواده‌های مشخص توزیع می‌شد.

شهروند طغرالجردی افزود: به برکت نظام اسلامی و منویات مقام معظم رهبری امروزه کمک‌های مومنانه در شب یلدا به همراه سبد میوه در بین خانواده‌های مورد نظر توزیع می‌شود.

وی بیان داشت: همچنین در گذشته برخی زنان با بهره جستن از کمک‌های خیران نسبت به پخت نان محلی اقدام می‌کردند تا در آستانه شب یلدا در بین خانواده‌های نیازمند توزیع شود.

در ادامه محمدعلی صیفوری متخصص فیزیوتراپی نیز ابراز داشت: در گذشته طغرالجرد در شب یلدا آجیل مخصوص از بادام کوهی، گردو و بادام محلی تهیه می شد و زنان کپموت ویژه شب یلدا درست می‌کردند.

 رفع کدورت‌ها در شب یلدا

وی خاطرنشان کرد: یکی دو روز مانده به شب یلدا میوه‌های خشک شده نظیر قیصی، هلو و غیره در ظرف آبی قرار داده می‌شد تا کاملا خیس بخورد که هم آب و هم از خیس شده میوه به تک‌تک افراد داده می‌شد که واقعا نوعی کمپوت خوشمزه و طبیعی بود.

صیفوری بیان داشت: در گذشته یکی از سنت‌های پسندیده در بخش طغرالجرد در شب یلدا رفع کدورت‌ها بود به گونه‌ای که با طبخ رشته پلو و آش رشته مخصوص مراسم آشتی کنان به همراه صلح و صفا در خانه یکی از بزرگان سادات برگزار می‌شد.

وی ابراز داشت: بیان خاطرات و انجام فال حافظ از دیگر رسوم شب یلدا در بخش طغرالجرد بود که عموما توسط بزرگان و ریش‌سفیدان انجام می‌شد.

تهیه گزارش: علی اصغر نامجو کوهبنانی

اهالی این روستا به شهرهای بافق و یزد مهاجرت نموده اند .
اکثر اهالی روستا به شغل دامداری و کشاورزی و کارگری  اشتغال دارند و تنها منبع درامد این روستا کشاورزی سنتی و دامداری می باشد .

این روستا بنا به گفته اهالی دارای قلعه ای بوده که برای حفاظت از سارقین ساخته شده و قدمت ان بالای 400 سال می باشد. قلعه دارای سه طبقه بوده که در اطراف آن دکانها بوده و مایحتاج
اهالی قلعه را فراهم می کردند . و اشیاء قیمتی خود رادر این قلعه نگهداری می کردند. اين منطقه دارای بافت بسيار با ارزش و تاريخی ميباشد که هنوز اصالت خود را به خوبی حفظ کرده است و فرهنگ، آداب ورسوم مردم روستا نيز کمتر دست خوش عوامل شده است.

عمده محصولات باغی انار – پسته – بادام و محصولات زراعی غلات ( گندم – جو – ارزن) و نباتات علوفه ای یونجه می باشد.
وجه تسمیه: چون آب قنات در  این روستا نسبت به قنوات دیگر آبادی ها شیرین تر می باشد به همین دلیل شکرآباد نامگذاری شده است
از جاذبه های گردشگری روستا ميتوان به قنات روستای شکرآباد، بافت سنتی، قلعه، سنگ نگاره ها و مزارع زعفران و انار اشاره کرد.

صنايع دستی این روستا شامل گيوه بافی ،چادر شب بافی و پته دوزی است.

همچنین این روستا یک اقامتگاه بومگردی زیبا به نام سرمه دارد که پذیرای گردشگران بسیاری است.

گردآوری : مهدی زینلی

به نام خداوند بخشنده و مهربان

به روایت شناسنامه ام اینجانب روز اول فروردین ماه سال ۱۳۳۶ خورشیدی در کوهبنان متولد شدم. تحصیلات ابتدایی را در همان شهرستان در دبستان «دوشاب خانه » و «پروین اعتصامی » به پایان رساندم، به خوبی نام آموزگاران دوران ابتدایی ام را به خاطر دارم.
خانم ها: شهریاری، ذوالفقاری، پوینده، قطبی، علینقی زاده و اسدی بودند.

سال اول دبیرستان را در محضر آموزگاران ارجمند آقایان:
جواد شکوهیان، سید حسن مظفری، عالمی و ذکائی گذراندم و از آنجا که سال دوم دبیرستان در شهر کوهبنان نبود به اجبار همراه خانواده ام که بر خلاف بسیاری، در آن روزگار تحصیل فرزند دخترشان برایشان بسیار مهم بود، راهی کرمان شدم.

در کرمان وارد «دبیرستان دخترانه بهمنیار» به مدیریت شادروان سیدجواد توانا شدم و از محضر دبیران باسواد و توانمندی چون خانم ها:مینو و مهناز توانا، فاطمه جهانگرد، ژند،قاضی اعظم، سیستانی، مهری جهانگرد، هما مرتضوی، لاجوردی، عفت شمشیری و مهری تجربه کار بهره مند شوم. علاوه بر دبیران زن، شانس بهره‌گیری از خرمن دانش بزرگوارانی همچون آقایان: بخشی، محمد ابراهیمی، جواد صالحی، بذر افشان، ناصر آرمین، محمدجواد آموزگار، محمدعلی رحیمی، محمدجواد زاینده رودی، عبدالحسین ساوه و ارجمند نیز نصیبم شد.

معاونت دبیرستان بر عهده زنده یاد طاهره لحسایی و وجیهه شکوری که هر دو بسیار فعال بودند و پشتکار زیادی برای برقراری نظم و انضباط در دبیرستان بکار می گرفتند.
به روح بلند و آسمانی آموزگاران عزیزم درود می فرستم. و آن عزیزانی که در قید حیات هستند برایشان آرزوی سلامت و سعادتمندی دارم.

سال ۱۳۵۷ شمسی که بنده دانشجوی رشته تاریخ سال چهارم دانشگاه اصفهان بودم، ترم دوم تحصیلی همزمان شده بود با اعتصاب دانشجویان. کلاس‌های درس تعطیل شد و به همین دلیل دانشجویان به شهرستانهای خود برگشتند تا سامان گرفتن مجدد اوضاع من نیز به کرمان بازگشتم.

روزی در اوج اعتصابات فرهنگیان و تحصن در اداره کل آموزش و پرورش تصمیم گرفتم برای دیدن رویدادها از نزدیک به آنجا بروم. فضای بسیار دل انگیزی بود اگرچه انقلابیون فریاد می کشیدند ولی برق خوشحالی و امید به پیروزی ،چهره هایشان را روشن و دلنشین می نمود. شیرازه امور از هم پاشیده بود و اداره امور در عمل در اختیار جوانان انقلابی بود. در این زمان ناگهان با صحنه بسیار عجیبی روبرو شدم که روحم را آشفته نمود تعدادی از جوانان با برپایی آتشی بزرگ دسته دسته اسناد و کتاب های موجود در آن اداره کل را به آتش می کشیدند و چندین نفر روی آنها نفت ریخته و با چوب آنها را زیر و رو می کردند تا بهتر بسوزد.

بسیار برایم عجیب بود! از چندین نفر علت را پرسیدم، ولی هرچی بیشتر می پرسیدم کمتر به نتیجه می رسیدم. سندهای در حال سوختن به صورت خرمنی روی هم انباشته شده بود و این در حالی بود که همچنان از دفتر کار فعلی مدیر کل واقع در طبقه دوم ساختمان اسناد دیگری برای سوزاندن به پایین سرازیر و اسناد بدون کوچکترین وارسی طعمه آتش می گردید و جوانانی چند آنها را زیر رو می کردند و بر رویش نفت می ریختند بی تردید از میان رفتن این اسناد بیش از هرکس وابستگان رژیم سابق را خشنود می کرد ،کسانی که سال های فراوان منافع ملی را با سود شخصی معاوضه نموده بودند اما در فضای سیاسی حاکم بر آن روزها فهماندن این مطلب به جوانان خشمگین نه کار من بود نه پیشکسوتان و کارشناسانی که خاموش ناظر این صحنه ها بودند.

مدت‌ها پس از این ماجرا شادروان عبدالحسین ساوه یکی از مبارزان خیلی فعال که به عنوان دبیر شیمی در دوران متوسطه در دبیرستان بهمنیار افتخار شاگردی ایشان را داشتم و اولین مدیرکل انقلابی آموزش و پرورش استان کرمان بود در مصاحبه ای اعلام کردند که افراد ساواک با صحنه سازی و سوء استفاده از شور و احساسات جوانان ناآگاه در این سند سوزی نقش ویژه‌ای داشتند به هر حال دیدن این صحنه ها در من تاثیر بسیار زیادی داشت همیشه با خودم می اندیشیدم که به آموزش و پرورش ظلم شده و این اسناد به عنوان گوشه‌ای از تاریخ آموزشی این مرز و بوم می باید در دسترس همگان قرار می گرفت.

یکی از صحنه های دردناک آن روز که پس از گذشت سالها هنوز در پیش چشمم به روشنی حضور دارد صحنه سوختن عکس استاد بی بدیل دیار کریمان احمد بهمنیار در کنار عکس بزرگی از محمدرضا شاه بود ، گویی بوی خشم چشم‌ روشن بین جوانان را پوشانده بود و به قول معروف آتش که گرفت خشک و تر می سوزد / از آتش کوهبنان جَوَر می سوزد. به هر حال پس از فراغت از تحصیل که بعنوان دبیر تاریخ در سال ۱۳۵۸ وارد خدمت در آموزش و پرورش شدم تصمیم گرفتم هر چه توان دارم در جمع آوری و حفظ یادگارهای مردان و زنانی که در راه آموزش و آگاهی بخشی از جوانان تلاش کرده‌اند به کار بگیرم، باشد که گوشه‌ای از این خسارات جبران شود.

بر این اساس در طول سال‌های خدمت موفق شدم بیش از دوازده هزار سند و عکس ، دو هزار کتاب درسی قدیمی و نشریه و فصلنامه های بسیاری که مربوط به آموزش و پرورش بود را در ادوار مختلف از گزند باد و سمند باران حفظ نمایم. حاصل این تلاش ها تالیف سه جلد کتاب تحت عنوان تاریخ آموزش و پرورش کرمان و تاسیس گنجینه اسناد آموزش و پرورش استان در «موزه آگیرا» از افتخارات بنده می باشد.

اسنادی که در طول خدمت کاری جمع آوری کرده بودم، فهرست نویسی ،اسکن و ضدعفونی شد و آنان را در موزه آگیرا در محل آرشیو قرار دادم و حدود ۶ سال مدیریت موزه را برعهده گرفتم ، در آخرین سال خدمتم به دلیل نبود امکانات و مکانی مناسب جهت حفظ اسناد با صلاحدید مسئولین آموزش و پرورش وقت، آنها را به رسم امانت به سازمان اسناد و کتابخانه ملی تهران سپرده شد تا هر زمانی که زمینه آمادگی و پذیرش و نگهداری اسناد در کرمان مهیا بود مجدداً به مرکز اسناد کرمان بازگردانده شود.

هدف از این کار فقط حفظ و جمع آوری اسناد نبود بلکه خدمت رسانی و استفاده پژوهشگران جوان امروز در سراسر جامعه می باشد تا بتوانند با دسترسی به اطلاعات این اسناد دست اول و ارزشمند به کارهای تحقیقی و پژوهشی خود ادامه دهند و آثاری جدید خلق نمایند.

خدا را شاکرم که این توفیق را نصیبم کرده و هنوز هم ادامه دارد چون معتقدم کار معلمی پایان پذیر نیست و تا زنده ام همچنان در این راستا می کوشم و باز نشستگی برایم جز تولدی دوباره معنا ندارد.
سپاس فراوان دارم از استاد سید صادق حسینی اشکوری که از فرهنگ دوستان و سند پژوهان توانمند جامعه ، که قبول زحمت نمودند بخشی از این اسناد مهم را به چاپ برسانند و اثری ماندگار و مفید در اختیار اساتید و پژوهشگران علاقه مند قرار گیرد.

اجر تمام پیشکسوتان و آموزگاران بزرگواری که بدون هیچ چشم داشتی دستم را گرفتند و راهنمای این راه سخت و دشوار سی و چند ساله شدند را به روح بیدار تاریخ می سپارم.

تالیفات فاطمه بیگم روح الامینی:

1.تاریخ آموزش و پرورش کرمان (در سه جلد)

2.تاریخ فرهنگ محلی کوهبنان

3.دانشسرای مقدماتی دختران و پسران کرمان

4.انقلاب اسلامی در کرمان

5.کتاب درسی جغرافیای استان سال دوم دبیرستان

6.اسناد آموزش و پرورش از مشروطه تا انقلاب اسلامی

7.آموزش و پرورش به روایت تصویر (در دو جلد)

8.اسناد وزارت معارف در سه جلد – یادباد آن روزگاران در سه جلد

9.چاپ بیست مقاله در زمینه آموزش و پرورش در نشریات داخلی

فعالیت های پژوهشی:

-جمع آوری پانزده هزار سند دست اول و دو هزار کتاب درسی قدیمی و دو هزار عکس مروبط به آموزش و پرورش که منجر به تاسیس موزه «آگیرا» شد.

-مدیر موزه آگیرا، به مدت 6 سال

-مدیر گروه تاریه استان، به مدت 15 سال

-دبیری دبیرخانه راهبردی درس تاریخ کشور، به مدت 4 سال

گفتگوی نشریه زن و اجتماع با سرکارخانم فاطمه بیگم روح الامینی پیرامون تاریخچه آموزش و پرورش کرمان با نام فروغ آگیرا

قسمت اول – فروغ آگیرا

قسمت دوم – فروغ آگیرا

قسمت سوم – فروغ آگیرا

قسمت چهارم – فروغ آگیرا

قسمت پنجم – فروغ آگیرا 

قسمت ششم – فروغ آگیرا

قسمت هفتم – فروغ آگیرا

قستم هشتم – فروغ آگیرا

قستم نهم – فروغ آگیرا

قستم دهم – فروغ آگیرا

قستم یازدهم – فروغ آگیرا

قسمت داوزدهم – فروغ آگیرا

قستم سیزدهم – فروغ آگیرا

قسمت چهاردهم – فروغ آگیرا

قسمت پانزدهم – فروغ آگیرا

قسمت شانزدهم – فروغ آگیرا 

قستم هفدهم – فروغ آگیرا 

قسمت هجدهم – فروغ آگیرا

قسمت نوزدهم – فروغ آگیرا

قسمت بیستم – فروغ اگیرا 

قستم بیست و یکم – فروغ آگیرا

قسمت و بیست و دوم – فروغ آگیرا

از قـضـای خـدای عـزوجـل                                        حـی قـیـوم و قـادر سـبحـان
نیم ساعت گذشته بود از روز                                      روز آدیـنـه در مـه شـعـبـان
یازدهم بود و ماه وقت شریف                                     ماه در حوت و مـه در میـزان
پنـج و هفـتاد و هفتصد از سال                                  رفته در کوهبنان که ناگاهان
میـر برهـان دیـن خـلیـل اللــه                                   آمـد از غـیب بنـده را مهـمان

خیـر مقـدم بر آمـد از عـالـم مرحـبایـی شـنـیدم از یـاران برهان الدین خلیـل اللـه مدت‌ها در تفت یزد بود و آن جا خانقایی بنا نهاد. بعد از مرگ شاه نعمت الله ( 834هجری)، خلافت طریقه نعمت اللهی به او تعلق یافـت. صـوفیان ایـن طریقه، از خواص و عوام برای تجدید بیعت و عرض ارادت از هر دیار به سوی کرمـان رهـسپار شـدند.

همین امر تشویش خاطر حاکم کرمان را فراهم آورد و مراتب را برای شاهرخ تیموری نوشـت کـه شـاه برهان الدین خلیل اللـه را به هرات خواند. شاه خلیل الله مـدتی بـا عـزّت و حرمـت در دربـار شـاهرخ زیست. در همین روزها که شاه خلیل اللـه در هرات توقف داشت، میرزا بایسنقر پـسر شـاهرخ تیمـوری در سلک مریدان خاص وی درآمد و اظهار ارادت و اخلاص به او نمود تا به جایی کـه طـشت و آفتابـه برای او می‌برد.

در تاریخ یزد آمده است که «هدیه‌های پادشاه دکَن که به خـدمت سـید خلیـل الله فرستاده شده بود از این قرار بود: تسبیحی صد دانه از لعل و یاقوت، یـک کرسـی کـه پایـه هـای آن از زمرد و مرصع شده بود که به شاهرخ شاه بخشیده و سپس به کرمان بازگشت».

پس از فوت شاه نعمت‌الله ولی، فرزندش شاه خلیل‌الله، ارشاد درویشان نعمت‌اللهی را به عهده گرفت. شاه خلیل‌الله از ایران به دکن رفت و تا زمان شاه علیرضای دکنی، اقطاب سلسله در دکن سکونت داشتند، تا اینکه در سال ۱۱۹۰ هجری ـ پس از حدود سه قرن ـ سید معصوم‌علیشاه دکنی به ایران آمد و به زودی مردانی چون فیض‌علیشاه و نورعلیشاه اصفهانی و مشتاق‌علیشاه را تربیت كرد. مشتاق عليشاه و مظفر عليشاه با خون خويش نهال فقر را مجدداً در ایران آبیاری کردند.(1)

تنها فرزند شاه نعمت الله، شاه خلیل الله است. شاهرخ تیموری احتمالا به منظور کنترل فرقه‌ی نعمت اللهی، خلیل الله را به دارالسلطنه‌ی هرات فراخواند و ظاهرا مراتب احترام را به جا آورد، اما زمانی که اقبال عموم مردم را نسبت به شیخ مشاهده کرد (تا بدانجا که فرزندش، بای سنقر میرزا، با آفتابه طلا دست‌های شیخ را شست) دیگر نتوانست تحمل نماید و بنای بدرفتاری نهاد. شیخ با هر عذر و بهانه‌ای بود، هرات را به سمت ماهان ترک کرد.  گویا در کرمان هم نتوانست آسوده باشد، لذا یکی از پسرانش، شاه شمس الدین محمد را به نیابت خود مسئول تولیت آستانه شاه ولی در ماهان گذاشت و خود به همراه بقیه‌ی اعضای خانواده به هند رفت. در آن جا مورد استقبال قرار گرفت و به ارشاد مریدان در دکن پرداخت. شاهزاده علاءالدین، پسر احمدشاه بهمنی یکی از دختران خود را به عقد شاه حبیب الله، پسر سوم شاه خلیل الله درآورد.(2)

خلیل‌اللّه کرمانی، ملقب به سیدبرهان‌الدین و معروف به شاه خلیل‌اللّه، عارف و صوفی ایرانی در جنوب هند،سده نهم.شاه خلیل‌اللّه، تنها فرزند شاه نعمت‌اللّه ولی*، در 775 در کوهبنان/ کوبنان کرمان متولد شد (عبدالرزاق کرمانی، ص 46 ـ 47؛ واعظی، ص 286ـ287؛برای اطلاع از اصل و نسب خانوادگی خلیل‌اللّه رجوع کنید به عبدالرزاق کرمانی، ص 23؛ واعظی، ص 275ـ 276).

وی تحصیلات خود را نزد پدر گذراند و حقایق و رموز عرفانی را از وی آموخت. شاه نعمت‌اللّه به او علاقه خاصی داشت تا آنجا که رساله‌ای تحت عنوان نصیحت‌نامه به نظم و نثر برای خلیل‌اللّه نگاشت و در اشعارش او را مورد خطاب و توجه قرار داد (رجوع کنید به نعمت‌اللّه ولی، جاهای متعدد؛ عبدالرزاق کرمانی، ص 69ـ70، 116؛ نیز رجوع کنید به معصوم علیشاه، ج 3، ص 84ـ 92؛ آقابزرگ طهرانی، ج 24، ص 184).

وی پس از مدتی به همراه شاه نعمت‌اللّه به کرمان رفت و در آنجا به مطالعه متن سواطع‌البرهان من مطالع العرفان، معروف به مطالع،در تفسیر قرآن از شیخ برهان‌الدین کوبنانی پرداخت (عبدالرزاق کرمانی، ص 46،52). خلیل‌اللّه در 59 سالگی، پس از درگذشت شاه نعمت‌اللّه و بنابر وصیت وی، خلیفه و جانشین پدر و مسندنشین تصوف و عرفان در ماهان شد. شاه خلیل‌اللّه دومین قطب سلسله نعمت‌اللهی است (واعظی، ص 307؛ مستوفی بافقی، ص 192).

وی به خلیل‌اللّه بت‌شکن نیز معروف است و این شاید به دو دلیل باشد؛ یکی اینکه، شاه نعمت‌اللّه در برخی از ابیات دیوانش (ص 490،584) صفت بت‌شکن را برای فرزندش به کار برده و دیگر آنکه، گفته شده حضور شاه خلیل‌اللّه در هندوستان و در جنگ مسلمانان با هندوان، به پیروزی مسلمانان انجامید و به همین سبب وی را خلیل‌اللّه بت‌شکن نامیدند (مستوفی بافقی، ص 202ـ203؛ معصوم علیشاه، ج 3، ص 93؛ د. اسلام، چاپ دوم، ذیل alKh”((l Alla(ikan”Shh But-).گفته شده وی با شاه قاسم انوار مصاحبت داشته است (هدایت، ص 56).

خلیل‌اللّه که مورد توجه برخی از پادشاهان تیموری از جمله شاهرخ میرزا (حک : 807ـ850) و فرزندش، بایسنغرمیرزا بود، به دعوت و اصرار شاهرخ از ماهان به هرات رفت و در مدت اقامتش در آنجا به شدت، محسود درباریان از جمله امیر فیروزشاه قرار گرفت، پس به کرمان بازگشت (مستوفی بافقی، ص199، 202؛ معصوم علیشاه، ج 3، ص61).

وی پس از مدتی اقامت در کرمان، یکی از فرزندان خود به نام شمس‌الدین‌محمد را برای ارشاد مریدان در ماهان گماشت و خود به همراه دو فرزند دیگرش، شاه حبیب‌اللّه و شاه محب‌اللّه، به قصد دیدار با فرزند اولش، سیدنوراللّه، به دکن رفت (فرشته، ج 1، ص 329؛ حسنی لکهنوی، ج 3، ص 51؛ و برای اطلاع بیشتر درباره فرزندان شاه خلیل‌اللّه رجوع کنید به واعظی، ص 319).

شاه خلیل‌اللّه در 860 در دوران سلطنت علاءالدین شاه بهمنی در بیدر دکن درگذشت (فرشته، ج 1، ص 329، 338؛ حسنی لکهنوی، همانجا) و در خلیلیه شهر دکن به خاک سپرده شد (مستوفی بافقی، ص 204). آرامگاه و بقعه‌ای در شهر بیدر دکن به نام خلیل‌اللّه بت‌شکن وجود دارد که گفته شده علاءالدین شاه بهمنی آن را بنا کرده است (معصوم علیشاه، ج 3، ص 513ـ 514؛ هیگ ، ص 77).

آثار مکتوبی از شاه خلیل‌اللّه به‌جا نمانده است، جز چند بیت شعر که تذکره‌نویسان از او نقل کرده و تخلص او را «برهان»، نوشته‌اند (رجوع کنید به هدایت، همانجا؛ معصوم علیشاه،ج 3، ص 93؛ آقابزرگ طهرانی، ج 9، قسم 1، ص 134)

معماری آرامگاه خلیل الله کوهبنانی(3)

در هندوستان آرامگاه خلیل الله کوهبنانی در میان شاهکارهای معماری بهمنی قرار می گیرد. شاهکاری که دارابودن تاق های با شکوه، خوش نویسی های زیبا و درجه یک،  شکوه وزیباییش رادوچندان کرده است.

احمد شاه ولی پادشاه بهمنی وقتی پایتخت را از شهر گلبرگه به بیدرمنتقل کرد  از صوفی بزرگ ایرانی شاه نعمت الله ولی دعوت کرد که پیش او برود وبرای این کار دو نماینده را نزد شاه نعمت الله ولی فرستاد یکی از آنهاشیخ حبیب الله جنیدی و دیگری میرشمس الدین قمی بودند.

شاه نعمت الله ولی درپاسخ به دعوت احمد شاه بهمنی نامه ای با دست خط خودنوشت وکلاه سبزرنگ دوازده ترک دار خود را به همراه یکی ازشاگردانش به نام قطب الدین کرمانی نزد احمد شاه فرستاد که با تمام عزت واحترام توسط احمدشاه مورد پذیرش قرارگرفت.

هرچند که شاه به این هم قانع نشد و بازهم دو نماینده را به نام های خواجه عماد الدین سمنانی و سیف الله را نزد شاه نعمت الله ولی فرستاد و این باردرخواست کرد که اگرشاه نعمت الله ولی نمی تواند به بیدر بیاید دست کم پسر خود را بفرستد، اما از آنجا که شاه نعمت الله ولی تنها یک پسربه نام خلیل الله داشت، نوۀ خود نورالله را به بیدر فرستاد.احمد شاه برای استقبال نزد نورالله رفت و محلی که از او استقبال کرد رابه منظوربزرگداشت پدربزرگ نورالله یعنی شاه نعمت الله،نعمت آباد نام نهاد.

پس از درگذشت شاه نعمت الله درسال ۱۴۳۱ میلادی بود که فرزندش خلیل الله به همراه دو پسر دیگرش حبیب الله و محب الله به بیدر رفتند. نورالله وحبیب الله با دختران احمدشاه ازواج کردند و محب الله هم با نوۀ دختری احمدشاه ازدواج کرد.نوادگان پسری شاه نعمت الله نقش بسیار مهمی را در امور سیاسی بهمنی ها بازی کردند.

آرامگاه خلیل الله موسوم به چوکندی است چوChau)) یعنی چهار وKhand)) هم یعنی طبقه ! بنابراین چو کندی یعنی ساختمان چهار طبقه. آرامگاه روی سکویی نسبتاً بلند قرار داشته و برای دسترسی به آن باید از چندین پله بالا رفت.به نظر می رسد این آرامگاه شباهت های زیادی با آرامگاه های برخی از شاهان بهمنی دارد.

از سنگ سیاه برای ساخت برخی ازدیوارها استفاده شده ودیوارهای درونی بنا هم گچ کاری شده اند.آرامگاه خلیل الله در بخش میانی بنا قرار دارد و مربع شکل است. روی تاق دروازۀ ورودی فردی به نام نادی علیNad-i-Ali)) به تاریخ۱۰۸۶هجری/۱۶۷۵میلادی کتیبه ای دارد که نشانیست بر افزودن الحاقاتی چند بربنا.

کتیبۀ زیبایی به خط ثلث در دروازۀ اصلی آرامگاه وجود دارد که به وسیلۀ خوشنویسی شیرازی به نام مغیث نوشته شده Mughith Shirazi)).این کتیبه به صورت برجسته روی سنگی سیاه است و با طرح های گیاهی تزیین شدهاست. دو بنای آرامگاهی کوچک هم کنار بنای اصلی واقع شده است که داری گورهایی از خاندان خلیل الله کرمانی هستند.

بهمنی ها نسب خود را به ساسانیان می رساندند و به همین دلیل  درون سازه هایشان و به ویژه در ورودی یا درون آرامگاه ها نقش مایه ای تزیینی را به کاربرده اند که شکل های گوناگونی دارد. این نگاره درواقع همان تاج تزیینی شاهان ساسانی است.

شرح چگونگی آگاهی بهمنی ها ازاین نقش مایۀ تزیینی دورۀساسانی دشواراست ولی این موضوع نباید تصادفی تلقی شود. شاید بتوان ادعاکرد که آگاهی از این نگارۀ تزیینی نزد بزرگ زادگان بهمنی ریشه داشته است.نقش مایه فوق با شکل های گوناگونی به نمایش درآمده ولی قالب اصلی دوبال بازاست که درون آن هلالی قراردارد .

این نگاره ها روی ورودی یا درون آرامگاه شاهان بهمنی در هفت گنبد که مجموعه ای ازآرامگاه های شاهان بهمنی همچون مجاهد شاه، داوود شاه، شمس الدین و غیاث الدین شاه و فیروز شاه بهمنی درگلبرگه هستند قرارگرفته اند.دربرخی نمونه های دیگر ازاین نگاره نقش هلال دیده نمی شود و تنها دوبال وجود دارد. درنمونۀ دیگری که درون آرامگاه خواجه محمد بنده نوازگیسو درازاست درون هلال نام الله ذکرشده و در آرامگاه خلیل الله کرمانی هم این نقش مایه چندین و چند باربه شکلهای گوناگون نمایش داده شده است.

درون یکی از اتاق های آرامگاه نیز دو کتیبۀ بسیار کم رنگ فارسی به چشم میخورد، به نظر می رسد بخش کناری کتیبه ها با گچ اندود شده وروی بخشی ازآنرا پوشانده که این موضوع نشان دهنده تاخر زمانی اندود گچ به نسبت کتیبه فوق است.  یکی از این کتیبه ها چنین نوشته ای دارد:
شاه کرم بر من درویش
از لطف خویشتن بر من دلریش
بس بود این که سوختم یکبار
وقنا ربنا عذاب النار
.متن کتیبه دیگر موجود در این بنا نیز به شرح زیر است :
……………دارد ز الله
طلب دوجهان زحضرت شاه طلب
{ای}شیخ،نبوت و ولایت طلبی.
هرچند خوانش بخش ابتدایی به دلیل کم رنگ بودن بسیاردشوار است و برای بررسی بهتر آن می توان از تصویربرداری ماورا بنفش استفاده کرده و بخش های کم رنگ شده را بازخوانی کرد.

درهرحال موضوعی که باید بر آن تاکید کرد این است که  آرامگاه خلیل الله در میان شاهکارهای معماری بهمنی قرار می گیرد. شاهکاری که دارا بودن تاقهای با شکوه، خوش نویسی های زیبا و درجه یک،  شکوه وزیباییش رادوچندان کرده است.(3)

1-پیران طریقت، تألیف دکتر جواد نوربخش، انتشارات یلدا قلم، ۱۳۸۳ خورشیدی، شابک:۳-۰۶-۵۷۴۵-۹۶۴

2- نعمت اللهی کرمانی، مولانا صنع الله، سوانح الایام فی مشاهدات الاعوام، نسخه خطی، کتابخانه ملک، شماره ۱۱۶۲، ص۲۴. (ویکی فقه)

3- حمیدرضا سروری – کارشناس ارشد باستان شناسی هند    |    احسان محمدحسینی – دانشجوی دکترای باستان شناسی.

 

اولین محلی که به عنوان مدرسه استفاده شد منزل میرزا احمد حـاج میـرزا قاسـم واقـع در ضـلع جنـوبی کاروان سرای زرتشتیان کوهبنان به مدیری و معلمی شیخ حسین بهزادی (شریعتمدار) بود.
تا سال 1305ش. کلاس‌های درس در اتـاق هـای دالان خانـه آقـا میرزاحـسین (شـهیدزاده) بـه عنـوان مدرسه تشکیل می‌شد. سه سال در تکیه و از سال 1309ش. در خانه سید محمدعلی صدر و تقی خـان
و سپس در محل دوشاب خانه (2) تشکیل شد.

دوشاب خانه (جز اولین مدارس کوهبنان)

اولین دبستان دخترانه سال 1328ش زمان ریاست حیدر اکبری با 15نفر دانش‌آموز در منـزل شخـصی میرزا سیدجواد روح الامینی که جنب حسینیه کوچک واقع شده بود شروع به کار کـرد و خـانم فاطمـه زنده روح اولین مدیر و خانم نشاط اولین آموزگار این دبستان بودند. پس از مدتی مدرسه به منزل آقای عبدالحسین خان کاظمی منتقل شد و در 15 آبان ماه سال 1338 و سپس خانه بی‌بـی خورشـید کـاظمی ماهانه 300 ریال اجاره گردید مشروط بر این که کل اجاره بها صرف تعمیر ساختمان خانه گردد.

در سال 1328 انجمن فرهنگی کوهبنان از اداره فرهنگ کرمان تقاضا کرد که با تاسـیس دبـستان دخترانه در کوهبنان موافقت نماید. اداره فرهنگ کرمان به این شـرط موافقـت نمـود کـه اهـالی کوهبنان منزل مناسبی را بدون توقع اجاره، به طـور رایگـان، در اختیـار بگذارنـد. آقـای یحیـی زاده، کفیل انجمن فرهنگی نامه‌ای به ابوالقاسم خان ابراهیمـی (سـرکارآقا) نوشـت و از وی کـه تولیت تکیه شهید بهشتی فعلی را برعهده داشت، خواست که اجازه دهد از یکی دوتا اتـاق تکیـه جهت دبستان دخترانه استفاده شود نامبرده به دلیل این که این محل مخصوص عزاداری و روضه خوانی است مخالفت نمود.

لذا انجمن فرهنگی منزل آقا میرسیدجواد روح الامینی واقع در حسینیه کوچک جنب مسجد امام خمینی «ره» فعلی که هم اکنون بـه منـزل تـاج خـانم مـشهور اسـت را در نظـر گرفـت و دبـستان دخترانه دولتی در این سال (28-29) شروع به فعالیت نمود.

ابتدا آقای حیدراکبری حروف شناسی را به دختـران، آمـوزش داده و سـپس خـانم فاطمـه زنـده روح و خانم نشاط بینی به عنوان آموزگار از کرمان جهت تعلیم و آموزش دختـران بـه کوهبنـان اعزام و درهمان مکانی که مدرسه بود ساکن شدند.

ضمن هماهنگی با آقای حیدر اکبری، بعد از دو مـاه امتحـانی از شـاگردانی کـه حـروف الفبـا را آموخته بودند و در مکتب خانه، قرآن خوانی را یاد گرفته بودند به عمل آمد و کسانی کـه حـدنصاب نمره را کسب کردند به کلاس دوم ارتقاء پیـدا کردنـد و خـانم زنـده روح کـه مـسئولیت مدرسه را نیز برعهده داشت در پایه اول وخانم نشاط بینی در پایه دوم مشغول به تدریس شدند.

پس از دو سال محل آموزشگاه که استیجاری بـوده از ایـن مکـان بـه منـزل آقـا سـید ابوالحـسن صدرزاده واقع در ضلع شمالی اداره آموزش و پرورش فعلی و سپس به منـزل آقـای عبدالحـسین خان کاظمی انتقال یافت (3).

1- آقا سيدجواد برادرزاده ي حاج سيدعبدالرحيم مجدالاسلام كوهبناني است و امروزه فرزندانش به مجدزاده كوهبناني مشهورند .

2- اين منزل قديمي را زن خير بسابي وقف كرده بود تا اهالي كوهبنان جهت تهيه دوشاب (پختن شيره توت و انگور) از آن استفاده كنند.

3- فصلنامه بانوان كوهبنان زمستان 83 شماره 5

منبع: کتاب تاریخ فرهنگی محلی کوهبنان نوشته فاطمه بیگم روح الامینی

پس از طی مراحل تحصیلات ابتدایی در كوهبنان بـه كرمـان آمـد و دوران متوسطه را پشت سر گذاشت. سپس وارد دانش سرای مقدماتی پسران شـد.(1) پس از اخـذ دیـپلم بـا ابـلاغ دبیـری از سـال ۱۳۱۸ش. وارد خـدمت فرهنـگ شـد و تـدریس را از دبیرستان فردوسی بم آغاز كرد. مدتی در دبیرستان بدِر سیرجان مشغول تدریس شد از سـال ۱۳۲۴ ش. نمایندگی آموزش و پرورش راور را بـه عهـده گرفـت.

سـپس بـه كرمـان آمـد و در دبیرسـتان پهلوی مشغول تدریس شد از آذرماه ۱۳۲۴ش. به عنوان نماینده آموزش و پـرورش كوهبنـان (هـم زمان مدیریت دبستان و دبیرستان پهلوی را به عهده داشت) ادامـه‌ی خـدمت فرهنگـی داد. وی بـا پشتكار وصف ناپذیری در راه اعتلای فرهنگ این مرز و بوم همـت گماشـت. تمـام شـاگردان وی كه افراد شاخصی در جامعه ی اسلامی مان هستند به خوبی از‌ایشان نـام مـی برنـد و موفقیـت خـود را مدیون این معلم فرهیخته و بزرگوار می‌دانند كه از جملـه آنهـا اسـتاد باسـتانی پـاریزی، پروفـسور حمید و احمد سیف الدینی را می‌توان نام برد.

آقای حیدر اكبری كه تحصیل كرده دانش سرای مقدماتی كرمان بـود، الفبـا را بـا روش باغچـه بـان و شناخت اصوات ضمن كلمه آموزش می‌داد. ایـن روش در مقایـسه بـا روش هـای تـدریس قبـل در پیشرفت تحصیلی دانش آموزان تأثیر به سزایی داشت. زمان مدیریـت آقای اكبری در روستا‌های ده علی (خرم دشت)، بشكون، آسفیج، كمكوئیه و… دبستان تأسیس شد.

وی در دی ماه ۱۳۴۶به افتخار بازنشستگی نایل آمد و در سال ۱۳۵۷وفات یافت.

(1) دانشسرای مقدماتی پسران و دختران کرمان (نوشته فاطمه بیگم روح الامینی)

نمونه نامه قدیمی از مرحوم حیدر اکبری

منبع : کتاب تاریخ فرهنگ محلی کوهبنان، نوشته فاطمه بیگم روح الامینی