گیوه چیست؟

گیوه (Giveh) یک پاپوش تابستانی خنک و بادوام است که رویه آن از جنس نخ پنبه ای تابیده و نخ ابریشم و زیر آن از چرم و لته و لاستیک است که تمام مراحل ساخت آن با دست انجام میشود و از جمله صنایع دستی استان های کردستان، کرمانشاه، ایلام، فارس، همدان، قزوین، زنجان و در مناطق کردنشین مانند ایلام کرمانشاه، کردستان و آذربایجان غربی با نام کلاش شناخته میشود و قدمت آن به دوران صفویه بر می گردد.

گیوه قابل شستشو است و بدلیل وجود منافذ در بین بافت رویه گیوه امکان تهویه هوا در داخل گیوه به راحتی وجود دارد و باعث جلوگیری از تعریق و بوی بد پا می شود. همچنین زیره این کفش به دلیل کار بدنی سخت تر توسط مردان تولید می شود و رویه که نیاز به ظریف کاری دارد، بیشتر توسط زنان بافته می شود. این کفش به تازگی وارد صنعت مد و پوشاک شده و توسط قشر جوان جامعه هم مورد استفاده قرار می گیرد.

ویژگی های گیوه

نکته جالب این است که گیوه هیچ جفت راست یا چپ ندارد! هر جفت را می توان با پای راست یا پای چپ پوشید. یکی دیگر از خصوصیات جالب این کفش بومی، این است که پای شما را خنک نگه می دارد و در نتیجه مانع از بوی نامطبوع و عرق کرد پاها می شود. همچنین این پاپوش کاملاً ضدآب است.

رنگ گیوه به طور سنتی سفید است، ولی ممکن است در رنگ های مختلف اعم از آبی، قرمز، مشکی، قهوه ای و موارد دیگر نیز تولید شود. ناگفته نماند، گیوه رنگی به اصطلاح رنگ پس نمی دهد. گرچه گیوه به طور عمده توسط زنان تولید می شود، اما این مردان هستند که بیشتر از این کفش سنتی ایرانی استفاده می کنند.

خواص گیوه

• جلوگیری از تعریق پا
• جلوگیری از ایجاد قارچ های پوستی کف پا
• مرتفع کننده بوی بد پا
• جلوگیری از میخچه

انواع گیوه

گیوه کلاش یا کردی

همان طور که از نام آن پیدا است این مدل گیوه مربوط به نقاط کرد نشین ایران می باشد. کلاش در زبان لکی به معنی کفش می باشد.

مهمترین ویژگی کلاش، متریال هایی است که در تولید آن استفاده می شود. رویه این گیوه از پنبه و کف آن از پارچه بسیار مستحکم ساخته می شود. به همین دلیل است که کلاش، سبک وزن، نرم و انعطاف پذیر و مناسب برای مناطق کوهستانی است.

گیوه ملکی

این مدل را می توان در دسته گران ترین مدل های گیوه جای داد، شاید دلیل گران بودن آن کیفیت بالای این مدل در مقایسه یا سایر مدل ها باشد. این کفش به دلیل داشتن پنجه تیز دارای رویه بزرگتری است. جنس زیره این کفش از جنس کتان و چرم می باشد و به قسمت پشتی کفش یک تکه چرم دوخته می شود که باعث تسریع در عمل پوشیدن کفش می شود.

گیوه آجیده

از نظر قیمتی می توان آن را در دسته ملکی قرار داد، زیرا شباهت زیادی به مدل ملکی دارند، تنها تفاوتی که در آن ها می توان پیدا کرد، نوع بافت رویه آن است که مقداری نسبت به نمونه قبلی درشت تر می باشد. زیره چرمی این کفش به وسیله دوخت محکم به طور مستقیم به رویه کفش متصل می شود.

گیوه لاته

در این نوع گیوه تنها با پارچه های قدیمی و کرباس ساخته می شود و تنها به همین دلیل است که به لاته مشور است. لاته در زبان فارسی به معنای پارچه قدیمی است.

گیوه زیره چرمی

از نظر شکل ظاهری این مدل شباهت زیادی به کفش های امروزی دارد. برای ساخت زیره این کفش ها هرگز از لاستیک استفاده نمی شود و تنها از چرم طبیعی ساخته می شوند. این گیوه بیشتر به وسیله شهر نشینان مورد استفاده قرار می گیرد به همین علت در فرهنگ عامیانه به آن ها گیوه شهری گفته می شود.

زیره لاستیکی

این نوع پاپوش سنتی ایرانی، ارزان تر از بقیه گیوه ها است. کف آن از لاستیک ساخته شده است و قسمت رویه نیز از نخ با بافت درشت بافته می شود.

گیوه سیلک

این نوع کفش بسیار شیک است و گاهی اوقات برای اهداف تزئینی استفاده می شود. زیره از چرم یا لاستیک ساخته می شود، اما رویه آن با استفاده از نخ های ابریشمی رنگارنگ که گاه توسط کارهای گلدوزی تزئین شده، به صورت بسیار ریز بافته می شود.

گیوه بافی در کوهبنان

گیوه‌بافی یکی از صنایع دستی سنتی است که در برخی مناطق ایران، از جمله کوهبنان، به عنوان یک هنر محلی و مهارت سنتی انجام می‌شود.

گیوه‌بافی در کوهبنان، به عنوان یکی از فعالیت‌های صنایع دستی محلی این منطقه، به دلیل استفاده از مواد اولیه محلی و تکنیک‌های بافت خاص خود، مورد توجه بسیاری از بافندگان و علاقه‌مندان به صنایع دستی قرار می‌گیرد. در این بافت، اغلب از نخ‌های پنبه یا پشم برای بافت گیوه‌ها استفاده می‌شود.

معمولاً در فرایند گیوه‌بافی در کوهبنان، از الگوها و طرح‌های محلی و سنتی استفاده می‌شود که به این صنایع دستی شخصیت و جذابیت خاصی می‌بخشد. هنرمندان محلی با استفاده از تکنیک‌های دستی مانند بافت بافتنی، طراحی‌های زیبا و متنوعی را بر روی گیوه‌ها ایجاد می‌کنند.

با توجه به ارزش‌های فرهنگی و هنری آن، گیوه‌بافی در کوهبنان به عنوان یکی از عناصر فرهنگی محلی این منطقه محسوب می‌شود و می‌تواند یک منبع درآمد و اشتغال برای جامعه محلی باشد. همچنین، این هنر می‌تواند به حفظ و ارتقای فرهنگ و هویت محلی کمک کند و از فراموشی آنها جلوگیری نماید.

منبع: طوطی کالا